Şevket Gölük / ANKARA-BHA

Geçim sıkıntısı yaşayan milyonlarca emekli, 2025 yılında maaşlarına yansıyacak zam oranının açıklanmasını bekliyor. Vatandaşın gündeminden düşmeyen ve ocak ayında açıklanması beklenen zam oranları, emeklilerin refah seviyesinde belirleyici rol oynayacak. Yüksek enflasyon, artan yaşam maliyetleri ve düşen alım gücü, maaşlara yönelik beklentileri daha da artırıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 3 Ocak 2025 tarihinde açıklayacağı aralık ayı enflasyon verilerinin ardından emekli maaşı zamları kesinlik kazanacak. Türkiye Emekliler Derneği (TÜED), 2025 yılı için güncellenecek emekli maaş oranları hakkında beklentilerini ve emeklilerin yaşam standartlarını iyileştirmek için önerilerini kamuoyu ile paylaştı.

Dernekten yapılan açıklamada, “2000 sonrası dönemde aylık hesaplama sistemi değiştiğinden, kök aylıklarda ciddi azalmalar ve eşitsizlikler yaşanıyor. Bu durumun düzeltilmesi ve her bir sigortalıya hak ettiği aylığın ödenmesi için intibak yapılmalıdır. Taban aylık bağlama oranı, 2000 sonrası dönem için yüzde 70’den yüzde 35’e düşürülmesi, aylıkları azaltmıştır. Bu nedenle, 2000 sonrası emekli aylıkları iyileştirilmeli ve insanca yaşamaya yetecek aylık hesaplama sistemi getirilmelidir” ifadeleri yer aldı.

TÜED, emekli maaşlarına yapılacak artışların, yalnızca enflasyon oranlarıyla sınırlı kalmamasını, aynı zamanda yaşam maliyetindeki artışların ve emeklilerin alım gücünün de dikkate alınmasını önerdi.

Öte yandan, emekli maaşlarındaki artış oranı belirlenirken dikkate alınması gereken en önemli faktörleri aktaran yetkililer, resmi enflasyona göre emekli aylıklarına yapılan zamların çok yetersiz kaldığını vurguladı.

Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranlarının gerçek enflasyonu yansıtmadığı belirtilen açıklamada, emekli aylıklarına yapılan yüzdeli zamların emeklileri koruyan bir sistem olarak görülmediği kaydedildi.

Yüzdeli zamların kök aylıkları düşük olan emeklilere bir katkı sağlamadığını da ekleyen uzmanlar, şu ifadeleri kullandı:

“Bu durum karşısında 2019 itibariyle uygulanan en az aylık ödemesi de çözüm olmamıştır. Emeklilerin alım gücü düştüğünden, temel ihtiyaçlara erişimde zorluklar yaşanmaktadır. Bu nedenle, emekli aylıklarına acilen seyyanen zam yapılmalıdır.

Emekli aylıklarının, açlık sınırının bile altında kalmasına çözüm getirilmelidir. Emeklisi yoksul bir ülke olmak istemiyoruz. Uzun yıllar çalışan, vergi ve prim ödeyen emeklilerimizin alım gücünü geliştirecek kararlar alınmalıdır. Asgari ücretin altında emekli aylığı olmamalıdır. Emeklilerin yaşam maliyetleri dikkate alınarak yeni çözümler getirilmelidir.”

Sosyal güvenlik sisteminin adil ve eşit bir şekilde yürütülmesi gerektiğini savunan TÜED, söz konusu taleplerini hem hükümete ilettiğini hem de kamuoyuyla paylaştığını bildirdi.

Dernek yetkilileri, maaş artışlarının yaşam maliyeti ve refah payı kriterlerine göre belirlenmesi gerektiğine dikkat çekerken, 2000 yılı sonrası emekli olanların aylıklarında eşitlik sağlanması amacıyla intibak düzenlemesi yapılması gerektiğinin de altını çizdi.

TÜED’in talepleri temel olarak şu başlıkları içeriyor:

Maaş artışları, yaşam maliyeti ve refah payı kriterleri dikkate alınarak belirlenmelidir.

2000 sonrası dönemde emekli olanlarından prim kazancı ve prim ödeme gün sayısı aynı olan emeklilerin aylıklarında eşitliğin sağlanması için intibak yapılmalıdır.

2000 sonrası dönemde uygulanan karma aylık hesaplama sisteminin getirdiği eşitsizliklerin çözümü için, sade ve tek bir aylık hesaplama sistemi getirilmelidir. Örneğin, 2024 ve 2025 yılında emekli olanlar arasında görülen aylıklardaki düşmenin olmaması için yeni bir aylık hesaplama sistemine dönülmelidir.

Sosyal güvenlik sistemi güçlendirilmeli ve emekli maaşları sürdürülebilir bir şekilde artırılmalıdır.

Sağlık hizmetlerinde emekliler için ek maliyetler getiren ödemeler kaldırılmalıdır.

Kira ve enerji giderleri gibi temel harcamalar için destek sağlanmalıdır.

Emeklilere yönelik sosyal ve kültürel projelere daha fazla kaynak ayrılmalıdır.

Son olarak, TÜED emeklilerin yaşam standartlarını yükseltmek için bir dizi öneride bulundu. Maaşların yaşam maliyetine endekslenerek satın alma gücünün korunması gerektiği belirten uzmanlar, 2000 sonrası değişen aylık hesaplama sistemi nedeniyle ortaya çıkan kök aylıklardaki eşitsizliklerin giderilmesi gerektiğini söyledi. Bu kapsamda, her emeklinin hak ettiği maaşı alabilmesi için intibak düzenlemesinin zorunlu olduğuna dikkat çekti.